Festiwal Sztuki Trójmorza 2025 – relacja z wydarzeń
14 maja 2025 roku w Galerii Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie odbyło się otwarcie głównej wystawy Festiwalu Sztuki Trójmorza zatytułowanej „Ujawniając to, co ledwie przeczuwane”. Ekspozycja stanowi efekt międzynarodowych rezydencji kuratorsko-artystycznych, które odbyły się w lutym tego roku, skupiających artystów i kuratorów z 14 krajów Europy Środkowej i Wschodniej.
Tytuł wystawy został zaczerpnięty z eseju duńskiej antropolożki Kirsten Hastrup, która postrzega kreatywność jako proces zachodzący pomiędzy jednostkami a kulturą, w której funkcjonują. Ta myśl stanowiła inspirację dla zespołu kuratorskiego, którego celem było wskazanie wspólnych wątków i splotów tematycznych w twórczości artystów z różnych krajów regionu.
Na wystawie zaprezentowano obiekty, instalacje, wideo oraz fotografie powstałe specjalnie na potrzeby projektu. Twórcy i twórczynie podejmują refleksję nad pojęciami takimi jak zamieszkiwanie, środowisko naturalne, materialność, wspólnotowość i technologia. Dzieła sytuują się na przecięciu tych idei, ujawniając ich wzajemne relacje i napięcia. W wielu realizacjach pojawia się również wątek Krakowa – miasta, które stało się inspiracją i punktem odniesienia dla uczestników rezydencji.
W projekcie wzięli udział artyści, kuratorzy i instytucje z Austrii, Bułgarii, Czech, Danii, Grecji, Litwy, Polski, Rumunii, Słowacji, Słowenii, Węgier, Turcji, Ukrainy oraz obywatelskiego społeczeństwa Białorusi. Kuratorkami wystawy są Kata Balázs-Miklós, Weronika Plińska i Agnieszka Sachar. Ekspozycję można oglądać do 31 sierpnia 2025 roku.
Równolegle w Galerii Podbrzezie w Krakowie prezentowana jest wystawa „Wspólnoty zaprojektowane – między rzeczywistością a wizją” (do 8 czerwca 2025), poświęcona projektowaniu jako narzędziu budowania wspólnot i tożsamości. Kuratorką wystawy jest Katarzyna Wojdyła, a wśród projektantów i projektantek znaleźli się m.in. Agnieszka Jacobson-Cielecka, Dagmara i Jacek Latała, Marta Gawin, Studio Otwarte, Spiilka Design Büro (Ukraina) oraz kolektyw Plastic Justice – międzynarodowy projekt artystyczno-badawczy z udziałem uczelni artystycznych z Reykjavíku, Hagi, Barcelony, Londynu i Wilna.
Wystawa stanowi refleksję nad tym, jak projektowanie graficzne, użytkowe i przestrzenne może wspierać budowanie więzi społecznych i kreowanie wspólnotowej wyobraźni.
15 maja 2025 zakończyła się prezentowana w Pałacu Potockich wystawa „Przesunięte horyzonty”, eksplorująca zagadnienia percepcji, zmiany perspektywy i alternatywnych modeli rzeczywistości. Kuratorzy – Sebastian Bożek i Witold Winek – zestawili prace artystów z Polski i innych krajów regionu, tworząc refleksję nad kondycją współczesności i rolą sztuki w diagnozowaniu zjawisk społecznych. Ekspozycja była także częścią programu Cracow Art Week Krakers 2025.
Wystawa zwraca uwagę na problematykę percepcji zniekształconej, onirycznej i niejednoznacznej rzeczywistości oraz prowokuje pytanie o reakcję artystów na narastające poczucie absurdu i zmian wykraczających poza ramy logicznego porządku.
Czy sztuka stanowi formę diagnostyki kondycji współczesności? Czy może generowany przez doświadczenie poznawczego dysonansu impuls kreatywny prowadzi do konstruowania alternatywnych modeli rzeczywistości? A może idziemy w kierunku światów wyobrażonych, nierealnych, postrzeganych jako bezpieczne i stabilne?
Ważnym wydarzeniem festiwalu była także międzynarodowa debata „Common development – Three Seas Art Festival debate”, współorganizowana przez Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie. Uczestnicy dyskusji – eksperci i praktycy kultury z krajów Europy Środkowej – rozmawiali o wspólnym dziedzictwie regionu, współpracy między instytucjami kultury oraz o 25-leciu Funduszu Wyszehradzkiego.
W debacie wzięli udział m.in. Maja Wawrzyk (Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki), Paweł Szczepanik (Urząd Miasta Krakowa), Ciprian Mureșan (Rumunia), Małgorzata Kaźmierczak (AICA International), Nina Vrbanová (Miasto Bratysława), Barbora Kundračíková (Olomouc Museum of Art-SEFO) i Péter Inkei (Regionalne Obserwatorium Finansowania Kultury w Europie Środkowo-Wschodniej).
Debatę moderowali Rafał Solewski i Martyna Nowicka-Wojnowska.
Artyści współcześni: Ivana Sláviková, Jaroslav Pilát, Barbora Šaroun Semberová, Pavel Jestřáb, Irina Botea Bucan, Dan Vazentan, Yana Hudzan, Marzena Kolarz, Andrzej Najder.
Zespół kuratorski: Jana Babušiaková, Maria Działo-Nosal, Grzegorz Graff, Marzena Kolarz, Raluca Oancea
Wystawę można oglądać w galerii Dom Esterki, ul. Krakowska 46 w Krakowie.
…………………………………………………………………………………………………….
Kolejną odsłoną programu jest wystawa „Kruche obrazy / Fragile Images”, otwarta w Muzeum Etnograficznym w Krakowie (Dom Esterki, ul. Krakowska 46), czynna do 29 czerwca 2025. Ekspozycja stanowi dialog między tradycją a współczesnością, łącząc zbiory malarstwa na szkle z regionu Karpat z realizacjami współczesnych artystów z Polski, Słowacji, Czech, Rumunii i Ukrainy.
To refleksja nad kruchością materii sztuki oraz nad tym, w jaki sposób współczesne praktyki artystyczne czerpią z lokalnego dziedzictwa i przetwarzają je we współczesny kontekst. Kuratorzy wystawy to Jana Babušiaková, Maria Działo-Nosal, Grzegorz Graff, Marzena Kolarz i Raluca Oancea.
Festiwal Sztuki Trójmorza 2025, realizowany przez Sieć Współpracy Kulturalnej Inicjatywy Trójmorza (3SICCN), ukazuje potencjał artystycznej współpracy w regionie i zachęca do refleksji nad rolą sztuki w budowaniu wspólnej przyszłości. Program wydarzeń – obejmujący wystawy, rezydencje, spotkania i debaty – stanowi przestrzeń dialogu międzykulturowego i laboratorium nowych idei, które – zgodnie z hasłem przewodnim – ujawniają to, co ledwie przeczuwane.
- International Visegrad Fund w ramach projektu “Smart Power of Culture – Challenges of a Common V4 Identity vs. the Three Seas Perspective project”
- Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie w ramach programu „Inicjatywa doskonałości-uczelnia badawcza” oraz ze środków Funduszu Badawczego UKEN
- Miasta Krakowa